Bằng việc quan sát và tham gia các hoạt động thường ngày trong gia đình, trẻ sẽ tích lũy được kinh nghiệm nhờ tư duy trực quan hành động. Tư duy này hình thành từ khi trẻ được 1 - 3 tuổi. Ở độ tuổi này trẻ rất thích bắt chước. Các hoạt động về trực quan hành động đóng một vai trò không nhỏ trong việc kích thích và phát triển tư duy cho trẻ.
Ngoài tư duy trực quan hành động còn có tư duy trực quan hình tượng. Đây là loại tư duy dựa vào các hình ảnh, biểu tượng trong não để xác lập các mối quan hệ liên quan, thường xuất hiện ở trẻ từ 3 - 6 tuổi.
Có thể bạn quan tâm: Sự phát triển của
trẻ 3 tuổi - ba mẹ cần biết
Tư duy logic ở trẻ là hoạt động suy nghĩ, suy luận, xâu chuỗi các sự việc một cách rõ ràng, rành mạch để giải quyết vấn đề. Rèn luyện tư duy logic cho trẻ sẽ giúp con phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề hiệu quả và sáng tạo hơn. Ba mẹ có thể cho trẻ chơi các trò chơi trí tuệ, câu đố để phát triển tư duy cho trẻ.
Mẹ con cùng vui học, giúp phát triển tư duy cho trẻ
Sáng tạo là tiềm năng của mọi đứa trẻ. Tư duy sáng tạo là khả năng suy nghĩ, tìm tòi ra những ý tưởng, cách làm mới mẻ, không gò bó trong khuôn khổ. Cách suy nghĩ này làm nảy sinh những phán đoán mới và kết quả mới. Ba mẹ có thể phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ thông qua các hoạt động nghệ thuật.
Tư duy trừu tượng là hình thức cơ bản của tư duy sáng tạo, là sự hình dung, tưởng tượng dựa trên cơ sở những điều trẻ đã nhìn thấy và ghi nhớ. Loại hình tư duy này giúp trẻ kết nối sự việc trong mối liên hệ tương quan.
Chẳng hạn như thông qua các chương trình về thế giới động vật trên tivi, trẻ nhớ được con hươu cao cổ có cái cổ dài, chân dài. Khi ba mẹ hỏi trẻ “con hươu cao cổ như thế nào”, trẻ sẽ liên tưởng đến yếu tố đã ghi nhớ, nên có thể đáp lại “con hươu cao cổ có cổ và chân rất dài”.
Tư duy phản biện cũng là một loại tư duy quan trọng. Đó là quá trình trẻ học hỏi, thu thập thông tin để hiểu rõ hơn, đánh giá thông tin đa chiều, xác nhận và làm sáng tỏ vấn đề. Tư duy phản biện giúp trẻ đánh giá thông tin một cách thấu đáo và khách quan hơn.
Tư duy phản biện cũng giúp trẻ biết cách đưa ra những lập luận của riêng mình, bớt chủ quan, ngụy biện. Để phát triển tư duy phản biện, ba mẹ có thể thường xuyên nói chuyện, hỏi ý kiến của con về những vấn đề khác nhau.
Giai đoạn từ 1 - 3 tuổi được xem là giai đoạn vàng trong quá trình phát triển nhận thức cho trẻ. Lúc này, não đang phát triển mạnh mẽ nên trẻ thường có xu hướng muốn tương tác với mọi sự vật, hiện tượng xung quanh mình. Khi gặp lỗi sai trẻ sẽ biết rút kinh nghiệm.
Ở độ tuổi này, trẻ xuất hiện tư duy trực quan hành động theo cách ngẫu nhiên. Ba mẹ có thể hướng dẫn cho trẻ làm quen và sử dụng đồ chơi, dạy phân biệt đồ vật để phát triển tư duy cho trẻ.
Ba mẹ dạy trẻ phân biệt các loại đồ vật, trái cây qua hình ảnh
Với nền tảng từ giai đoạn trước, từ 3 - 6 tuổi tư duy của trẻ tiếp tục phát triển rõ ràng, rành mạch hơn. Tư duy trực quan hình tượng xuất hiện. Các mức yêu cầu cũng từ đó tăng thêm, khó hơn. Lúc này, ba mẹ nên cho trẻ tham gia nhiều hoạt động, càng thử và sai để con nhớ được cách làm đúng, phát triển nhiều loại tư duy khác nhau.
Việc phát triển tư duy cho trẻ mầm non sẽ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Những ảnh hưởng tốt sẽ giúp trẻ phát triển tốt hơn về trí tuệ. Ngược lại, tư duy không tốt khiến trẻ phát triển không lành mạnh, lệch lạc.
Có 3 yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tư duy của trẻ là: Di truyền, tính tích cực hoạt động và phương pháp giáo dục. Các yếu tố di truyền là không thay đổi, tính cách cũng ít thay đổi, một số trẻ giai đoạn đầu đời thích quan sát hơn trực tiếp tham gia.
Phương pháp giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tư duy của trẻ, giúp ba mẹ bù đắp sự thiếu hụt mà yếu tố di truyền không có. Giáo dục phù hợp tính cách cũng giúp trẻ phát triển tối đa tiềm năng.
Các trường mầm non ngày nay rất chú trọng vào việc phát triển tư duy cho trẻ sớm, đặc biệt là ở các trường mầm non song ngữ và quốc tế. Sự kích thích tư duy theo độ tuổi với những hoạt động phù hợp sẽ mang lại nhiều lợi ích, tạo thói quen tư duy tốt cho trẻ sau này. Vì thế ba mẹ cần tìm hiểu để chọn trường học phù hợp cho con.
Theo India Today, bé đọc sách là một trong những cách tốt nhất để kết nối với chính mình và thế giới. Khi trẻ đọc sách, bộ não sẽ nắm bắt được nhiều kiến thức, làm tiền đề trong việc phát triển tư duy cho con.
Hoạt động nghệ thuật như vẽ tranh, tô màu, lắp ghép, tô tượng, nặn đất sét,… được coi là môi trường lý tưởng để nuôi dưỡng tư duy sáng tạo. Trong các hoạt động này, trẻ sẽ được tự do phá bỏ khuôn mẫu, làm theo ý mình.
Bên cạnh đó, việc học nhạc, múa sẽ giúp con phát triển các loại trí thông minh âm nhạc, trí thông minh ngôn ngữ, là tiền đề phát triển tư duy cho trẻ. Vì vậy, ba mẹ có thể cho trẻ thử nhiều bộ môn nghệ thuật và cùng con chọn ra môn yêu thích nhất. Việc yêu thích sẽ là động lực để trẻ phát triển tư duy.