|
Nguyên nhân:
Say nắng: Khi lao động hoặc đi quá lâu ngoài trời nắng,nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy. Dưới tác dụng liên tục của ánhsáng mặt trời gay gắt, trung tâm điều hòa thân nhiệt cơ thể sẽ bị chấn động làmrối loạn điều hòa thân nhiệt cùng với hiện tượng mất nước cấp của cơ thể. Nhưvậy say nắng thường biểu hiện bệnh nặng ngay từ đầu, có thể có nhiều dấu hiệu thần kinh sớm, rất rõ tổn thương có thể hồi phục hoặc không hồi phục. Một sốtrường hợp có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não.
Say nóng: Là tình trạng mất nước toàn thể kèm theo rốiloạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch mà bản chất là do trung tâm điềuhòa thân nhiệt không thích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh. Ánh nắng mặttrời và sức nóng là 2 tác nhân vật lý có thể gây stress với cơ thể. Khi nhiệtđộ ngoài trời quá cao, cùng với việc phải phơi mình quá lâu dưới ánh nắng mặttrời hoặc phải làm việc trong điều kiện môi trường nhiệt độ cao nóng bức (hầmlò, trong phòng kín...), hoặc hoạt động thể lực quá sức ở người trẻ (chơi cácmôn thể thao cường độ cao, làm việc nặng nhọc kéo dài)... sẽ dẫn đến hiện tượnglượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt cơthể tỏa ra môi trường xung quanh. Do đó trong say nóng, tình trạng mất nướctoàn thể là chủ yếu.
Biểu hiện khi bị say nắng, say nóng
Một đặc điểm chung là cả say nóng và say nắng đều dẫn đếnmột tình trạng tăng thân nhiệt. Khi thân nhiệt tăng sẽ dẫn tới tăng quá trình đào thải mồ hôi làm cơ thể mất một lượng nước lớn, hiện tượng này nếu không được bù kịp thời sẽ dẫn tới hậu quả giảm khối lượng tuần hoàn gây trụy tim mạch, rối loạn chất điện giải nặng có thể gây tử vong. Một yếu tố nguy cơ nữa khi nhiệt độ cơ thể tăng cao sẽ gây rối loạn hoạt động chức năng của rất nhiều cơ quan như tim mạch, hô hấp, thần kinh...
Các biểu hiện của say nắng, say nóng có thể tùy theo mức độ tăng thân nhiệt và thời gian. Có thể từ những biểu hiện nhẹ ban đầu là tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp trống ngực rồi đến trạng thái mệt mỏi, hoa mắtchóng mặt, nhức đầu, tay chân rã rời, kích thích nhẹ, khó thở tăng dần, chuộtrút... và cuối cùng là ngất, hôn mê, trụy tim mạch, tử vong.
Cách xử trí
Trước một trường hợp say nắng, say nóng cần nhanh chóngtiến hành những biện pháp sơ cứu ngay lập tức khi chưa có sự hỗ trợ của nhânviên y tế hay phương tiện y tế:
- Nhanh chóng tiến hành giảm thân nhiệt cho nạn nhân:Chuyển ngay nạn nhân vào chỗ mát, thoáng gió, cởi bỏ bớt quần áo, cho uống nước mát có pha muối, chườm lạnh bằng khăn mát hoặc nước đá ở những vị trí có độngmạch lớn đi gần ngoài da như nách, bẹn, cổ.
- Nếu nạn nhân hôn mê không uống được nước hoặc nôn liên tục, sốt tăng liên tục, kèm các triệu chứng đau bụng, đau ngực, khó thở thìphải nhanh chóng chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trong quá trình vận chuyển vẫn thường xuyên chườm mát cho nạn nhân.
Tại các trung tâm y tế, nạn nhân sẽ được truyền bù nướcvà điện giải cũng như các biện pháp hỗ trợ khác. Trong trường hợp nạn nhân sốt cao có thể dùng paracetamol để hỗ trợ hạ sốt. Nếu có co giật phải dùng cácthuốc chống co giật cho bệnh nhân. Trường hợp nạn nhân hôn mê có thể phải đặt ống nội khí quản thở máy.
Một điều quan trọng là phải có các biện pháp dự phòng say nắng, say nóng. Đó là không làm việc quá lâu ngoài trời nắng hoặc trong môi trường nóng bức cũng như tránh các hoạt động thể lực quá sức. Uống đầy đủ nước khi trời nóng hoặc lao động nặng. Luôn trang bị đầy đủ thiết bị chống nắng khilao động, làm việc ngoài trời nắng như quần áo bảo hộ lao động, mũ, nón, kính,…Làm thoáng mát môi trường làm việc, đặc biệt là các công xưởng, hầm lò rất có ý nghĩa trong việc phòng chống say nắng, say nóng.
|